Prywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEPrywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
Data publikacji: 27.09.2023
Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), s. 159-186
https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.23.011.18123Autorzy
Prywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
Artykuł źródłowy przedstawia problemy związane z funkcjonowaniem prywatnych dóbr retowskich Marii Ogińskiej na Litwie w okresie I wojny światowej. Podstawą jego powstania jest odszukane w Archiwum Narodowym w Krakowie rękopiśmienne sprawozdanie zarządcy tego majątku Kazimierza Rzeszowskiego. Posiadłości znajdowały się na terenie zaboru rosyjskiego. Od 1915 r. były pod okupacją niemiecką. Pełnomocnik przez kilka lat podejmował formalne i nieformalne działania, by zabezpieczyć majątek księżnej. W wyniku osobistej interwencji ochronił przed spaleniem pałac w Pojeziorach, stanowiący własność Zygmunta Nagurskiego. Po zakończeniu wojny i powstaniu państwa litewskiego dobra retowskie zostały upaństwowione. Unikatowy materiał rękopiśmienny dostarcza informacji o losach dóbr kultury zgromadzonych w pałacu w Retowie. Stanowi dowód zniszczenia oraz rozproszenia cennego dla Litwinów i Polaków dziedzictwa kulturowego, związanego z prywatną wielką własnością ziemską książąt Ogińskich.
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Potulickich z Obór, sygn. 1/399/0/-/230.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Wysockich, sygn. 29/471/1269; sygn. 29/1430/115.
Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Brensztejn M., Zbiory prywatne w gubernii kowieńskiej, „Kurier Litewski” 1906, nr 232, s. 2.
Buchowski K., U źródeł konfliktu. Stosunki polsko-litewskie w latach 1914-1918, w: D. Grinberg, J. Snopko, G. Zackiewicz (red.), Lata Wielkiej Wojny. Dojrzewanie do niepodległości 1914-1918, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2007, s. 125-135, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/13073/1/K_Buchowski_U_zrodel_konfliktu.pdf [dostęp: 27.11.2022].
Chwalewik E., Zbiory polskie, t. 2, Wydawnictwo J. Mortkowicza Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie, Warszawa–Kraków 1927.
Europeana, domena publiczna, https://tinyurl.com/3mrxprfj [dostęp: 16.01.2023].
Gloger Z., Retów, „Kłosy” 1879, t. 28, nr 711, s. 112.
Historia Bobrka, 22.01.2013, https://chelmek.org/historia-bobrka/5/ [dostęp: 17.12.2022].
Jankowski C., Z dnia na dzień. Warszawa 1914–1915 Wilno, Wydawnictwo Kazimierza Rutskiego w Wilnie, Wilno 1923.
Katalog ilustrowany Miejskiej Galerii Obrazów i Rzeźb w Bydgoszczy, nakładem Muzeum Miejskiego, Bydgoszcz 1929, s. 11, 12).
Leitgeber S., Potuliccy, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1990.
Łach W., Działania militarne w Prusach Wschodnich w czasie I wojny światowej, w: W. Gieszczyński, N. Kasparek (red.), Wielkie wojny w Prusach. Działania militarne między dolną Wisłą a Niemnem na przestrzeni wieków, Oficyna Retman, Dąbrówno 2010, s. 220, http://katedrawiss.uwm.edu.pl/sites/default/files/download/202005/wojny_w_prusach_2011.pdf [dostęp: 16.11.2022].
Łańcucka G., Aniela Potulicka. Skromna fundatorka wielkich dzieł, nakładem i drukiem Księgarni i Drukarni Katolickiej S.A. w Katowicach, Katowice [1938], s. 26-27.
Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Wydawnictwo LTW, Łomianki [2012].
Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 3/1/0/1/350/1, domena publiczna, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5901004/obiekty/369214#opis_obiektu [dostęp: 11.01.2023].
Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 3/1/0/1/350/2, domena publiczna, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5901004/obiekty/451290#opis_obiektu [dostęp: 11.01.2023].
Nowicki R., Rękopiśmienne listy ziemiaństwa polskiego na przykładzie korespondencji Skórzewskich z lat 1944-1951, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2022.
Nowicki R., Zbiory Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym. W setną rocznicę powrotu miasta do Polski, „Santander Art and Culture Law Review” 2020, nr 1(6), s. 97-114, https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.20.006.1239.
O stratach wojennych, http://www.stratywojenne.muzeum.bydgoszcz.pl/o-stratach-wojennych/ [dostęp: 27.02.2023]
Ochmański J., Historia Litwy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Ogińska M., Moje pamiętniki, opracował, wstępem i przypisami opatrzył R. Nowicki, Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, Poznań 2019.
Veidai iš b tojo laiko. Kunigaikš i Oginskių dailės kolekcija. Katalogas/Faces from the past. The Dukes Oginski art collection. Catalogue, oprac. O. Daugelis, A. Vasiliauskienė, Wydawca Nacionalinis M.K. Čiurlionio dailės muziejus, Kaunas 2015.
Wrzosek M., Walki zbrojne o północno-wschodnie ziemie Polski w latach 1918-1920, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 1990, nr 4, s. [23]-51, https://pcr.uwb.edu.pl/ZNMW/files/ZNMW_1990_4_005.pdf [dostęp: 12.12.2022].
Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), s. 159-186
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Prywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Humanistyczny, ul. Jagiellońska 11 85-067 Bydgoszcz
Publikacja: 27.09.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 831
Liczba pobrań: 747
Prywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE